Sức mạnh của ngôn từ là không thể chối cãi. Những điều chúng ta nghe từ cha mẹ khi còn nhỏ có thể sẽ được lưu trữ trong vùng ký ức của chúng ta mãi mãi. Có những lời yêu thương hướng con cái trở thành những người tốt đẹp hơn, trong khi đó lại có những lời nói khiến trẻ hoài nghi về bản thân. Hóa ra ngay cả một cụm từ hay một câu nói thông dụng cũng có thể làm suy yếu lòng tự trọng của một đứa trẻ và khiến chúng cảm thấy bất an.
Dưới đây là 12 câu mà cha mẹ nên tránh khi nói chuyện với con cái và những giải pháp thay thế tối ưu hơn theo lời khuyên của chuyên gia.
1. Tránh nói: “Bố mẹ rất tự hào về con!”/”Con làm tốt lắm!”
Hãy thử: “Chắc hẳn con rất tự hào về thành tựu của mình!” hoặc “Con giải câu đố/giải bài toán đó nhanh quá!”
Câu đầu tiên nghe thì có vẻ ngây thơ vô hại, nhưng chúng lại tác động không nhỏ đến con cái. Khi cha mẹ khen ngợi trẻ về một điều gì đó, từ việc ăn xong bữa tối nhanh chóng đến vẽ một bức tranh đẹp, thì lời khen lúc này trở nên thật vô nghĩa. Thay vào đó, hãy cố gắng khen ngợi những điều cụ thể liên quan đến thành tích của con và khuyến khích chúng tự phê bình hay tự hào về những điều chúng đã làm.
2. Tránh nói: “Chờ bố/mẹ con về thì liệu hồn”
Hãy thử: “Làm ơn đừng làm thế nữa, nó sẽ khiến bố mẹ lo lắng vì…”
Khi bạn nói câu thứ nhất, bạn đã “trì hoãn” hậu quả của hành vi sai trái của con bạn, và rất có thể, khi người cha/mẹ trở về nhà, đứa trẻ sẽ quên đi mất lời nhắc nhở ban đầu. Hơn nữa, câu nói này sẽ khiến người cha/mẹ vô tình bị đóng khung vào “vai ác”, làm giảm uy quyền cần có trước con cái. Do đó, trong trường hợp này, người mẹ/cha hãy giải quyết vấn đề luôn và giải thích cho trẻ lý do tại sao bạn không đồng tình với hành vi của chúng.
3. Tránh nói: “Ngày hôm nay của con thế nào?”
Hãy thử: “Khoảnh khắc tuyệt vời nhất trong ngày của con là gì?”
Nếu bạn thực sự muốn biết một ngày của con mình diễn ra như thế nào, hãy đặt những câu hỏi cụ thể khuyến khích trẻ trả lời dài và chi tiết.
4. Tránh nói: “Không được sử dụng đồ tráng miệng cho đến khi con ăn cơm xong”
Hãy thử: “Đầu tiên, chúng ta phải ăn cơm đã, sau đó mới ăn tráng miệng”
Sử dụng câu nói đầu tiên chẳng khác gì cha mẹ đang làm tăng giá trị của món ăn và làm giảm đi mong muốn của con trẻ. Hãy thử biến đổi câu từ một chút, bánh ngọt và hoa quả đều có vẻ ngon, nhưng chúng nên được ăn theo một thứ tự nhất định.
5. Tránh nói: “Mau lên!”
Hãy thử: “Chúng ta phải nhanh lên thôi” hoặc “Hãy xem ai là người đi giày thể thao xong trước!”
Khi bạn thúc ép con mình làm mọi việc nhanh hơn, bạn sẽ khiến chúng căng thẳng và lo sợ vì nghĩ rằng bản thân sẽ đến muộn hoặc bỏ lỡ điều gì đó. Cố gắng biến đổi câu nói theo cách thoải mái hơn.
6. Tránh nói: “Bố/mẹ cần yên tĩnh!”
Hãy thử: “Chuyện gì đã xảy ra vậy?” hoặc “Chờ bố/mẹ một chút để hoàn thành việc này, xong chúng ta sẽ nói chuyện, được chứ?”
Nếu cha mẹ luôn phớt lờ con mình, chúng sẽ nghĩ rằng bản thân chẳng có ích lợi gì vì năm lần bảy lượt nhờ phụ huynh giúp đỡ hay cho lời khuyên đều chẳng được đáp lại. Khi trẻ không được quan tâm đầy đủ, chúng sẽ không có khả năng chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của mình với cha mẹ khi lớn lên. Nếu bạn không thể chú ý đến con ngay, hãy kiên nhẫn yêu cầu chúng cho bạn vài phút để hoàn thành những việc đang làm dang dở.
7. Tránh nói: “Thật xấu hổ vì con!”
Hãy thử: “Việc con làm khiến bố mẹ không hài lòng, bởi vì…”
Con bạn có thể vẫn còn quá nhỏ để hiểu thế nào là xấu hổ. Cụm từ sáo rỗng này không giải thích cho đứa trẻ biết tại sao việc chúng làm lại sai. Hơn nữa, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự xấu hổ có thể khiến trẻ trở nên hung hăng hơn. Cố gắng giải thích cho con bạn những gì sai trong hành vi của chúng và cách tránh điều đó trong tương lai.
8. Tránh nói: “Đừng có mà khóc!”
Hãy thử: “Chuyện gì đã xảy ra vậy?” hoặc “Điều gì đã khiến con khó chịu như vậy?”
Khóc là điều hoàn toàn bình thường, ngay cả khi lý do khiến con bạn khóc không có gì quá to tát. Bằng cách nói “Đừng khóc!”, bạn đang khiến con cảm thấy rằng cảm xúc của chúng không quan trọng. Thay vào đó, cha mẹ có thể cố gắng thể hiện rằng bạn quan tâm và muốn giúp đỡ.
9. Tránh nói: “Không có gì phải sợ!”
Hãy thử: “Bố/Mẹ thấy con đang sợ hãi, yên tâm bố/mẹ luôn ở đây với con”.
Câu đầu tiên không hề an ủi con bạn nếu chúng đang sợ hãi. Và một lần nữa, nó gửi cho đứa trẻ một thông điệp rằng cảm xúc của chúng không đáng được cha mẹ quan tâm. Thay vào đó, hãy đồng cảm với cảm xúc của con và thảo luận về nỗi sợ hãi cũng như nguyên nhân tại sao.
10. Tránh nói: “Bố/Mẹ đã bảo rồi, tắt ngay TV đi!”
Hãy thử: “Đã đến lúc tắt TV và bắt đầu làm bài tập rồi!”
Khi sử dụng câu nói đầu tiên sẽ khiến con bạn cảm thấy chúng không có bất kỳ quyền hạn nào và bị kiểm soát bởi cha mẹ. Hãy thử đưa ra những hướng dẫn đơn giản dễ hiểu và giải thích ngắn gọn lý do đằng sau lời nói của bạn.
11. Tránh nói: “Bằng tuổi con, bố mẹ làm được đầy việc”
Hãy thử: “Để mẹ dạy con làm nhé!”
Mỗi đứa trẻ có một cá tính và một tốc độ phát triển riêng. Việc so sánh con với những người khác, ngay cả khi đó là cha mẹ, không phải là ý kiến hay. Thay vào đó, hãy cố gắng dạy con cách làm điều gì đó mà chúng chưa thể làm được.
12. Tránh nói: “Bố/Mẹ thất vọng về con!”
Hãy thử: “Việc con làm khiến mẹ buồn lòng, bởi vì…”
Sử dụng câu nói đầu tiên khiến trẻ cảm thấy bản thân không đáp ứng được kỳ vọng của phụ huynh. Cố gắng giải thích rằng cha mẹ đang cảm thấy như thế nào, tuyệt đối không được sử dụng các từ như thất vọng.
