Chiến thuật khi làm bài thi

Mai Tuấn Anh (sinh năm 2001, thủ khoa đầu ra ngành Sư Phạm Văn, Trường Đại học Giáo dục) đưa ra một số lưu ý đặc biệt khi làm bài thi môn Ngữ văn. Không có bí quyết nào “thần thánh” để giúp các em đạt điểm cao trong bài thi môn Ngữ văn cả. Đây không phải thời gian các em tích lũy thêm kiến thức mới mà là lúc các em cần hệ thống hóa lại các kiến thức mà mình đã tích lũy được trong năm học lớp 12 nói riêng và trong ba năm THPT nói chung.

Tuấn Anh chia sẻ, hãy thử hình dung xem, các kiến thức hàn lâm của môn học được cụ thể hóa thành sơ đồ tư duy – Mindmap với những hình ảnh sinh động, bắt mắt cũng những từ khóa chứa những kiến thức trọng tâm được trình bày gọn ghẽ, mạch lạc và sáng rõ trên một mặt giấy A4, nó sẽ đem lại cho các em thêm cảm hứng học tập.

Mai Tuấn Anh, thủ khoa đầu ra ngành Sư Phạm Văn chia sẻ chiến thuật để đạt điểm cao môn Ngữ văn kỳ thi tốt nghiệp THPT. Ảnh: NVCC.

Đối với phần Đọc hiểu, cần đọc kĩ bốn câu hỏi sau ngữ liệu được trích dẫn, gạch chân vào những từ khóa quan trọng trong câu hỏi. Trong quá trình đọc, thí sinh dùng chính những từ khóa đã xác định được trong mỗi câu hỏi như là những “mỏ neo” để thả vào đoạn ngữ liệu được trích dẫn. Điều này, hiểu một cách đơn giản các em đang khai thác ngữ liệu một cách có định hướng trong quá trình tìm kiếm thông tin cho câu trả lời chứ không nên thả trôi dòng suy nghĩ trong quá trình đọc ngữ liệu vì như vậy các em sẽ phải đọc ngữ liệu thêm một lần nữa khi đọc câu hỏi và lẽ đương nhiên đây là một thao tác thừa trong quá trình làm bài thi.

Đối với câu hỏi trong phần Làm văn – câu hỏi viết đoạn văn nghị luận xã hội 200 chữ, cần xác định rõ kiểu bài nghị luận xã hội mà đề bài yêu cầu là kiểu bài gì. Từ đó sẽ xác định được các bước để giải quyết vấn đề đặt ra trong yêu cầu đề bài. Ngoài ra, các em cũng cần lưu ý trong quá trình viết cần đảm bảo yêu cầu về mặt dung lượng cho phép 200 chữ để triển khai các nội dung của đoạn văn thật cân đối, hợp lý và thuyết phục.

Một đoạn văn nghị luận xã hội tốt sẽ có kết hợp hài hòa giữa lí lẽ và dẫn chứng, bởi lẽ đây là một trong những yếu tố quan trọng giúp đoạn văn ghi điểm trong mắt giám khảo khi chấm bài. Bên cạnh đó, cũng cần lưu tâm rằng đề bài chỉ yêu cầu viết một đoạn văn, điều đó có nghĩa các em không cần phải triển khai hết mọi khía cạnh của vấn đề mà nên chọn một phương diện nào đó mà các em cho rằng quan trọng và cần thiết hơn cả khi nhắc đến vấn đề này để bàn luận mở rộng và làm cho đoạn văn sâu sắc thêm.

Đối với câu yêu cầu viết bài văn nghị luận văn học về một tác phẩm trong chương trình lớp 12, nếu muốn đạt điểm cao phải nắm vững kiến thức cơ bản của các tác phẩm cần ôn tập trong chương trình môn Ngữ văn lớp 12. Đây sẽ là điều kiện cần để các em có một tâm thế tốt trong quá trình viết bài. Tuy nhiên, để đạt điểm cao trong quá trình trả lời câu hỏi này mà đòi hỏi thêm điều kiện đủ nữa đó chính là nắm chắc kĩ năng trả lời các dạng câu hỏi thuộc kiểu bài nghị luận văn học.

“Đặc biệt các em chú ý vào một số dạng câu hỏi thường xuất hiện trong đề thi môn Ngữ văn kỳ thi THPTQG trong những năm gần đây như dạng đề phân tích đoạn thơ; phân tích nhân vật trong các tác phẩm truyện; nêu cảm nhận về đoạn thơ; nêu cảm nhận về một hình ảnh; chi tiết trong đoạn thơ; đoạn trích văn xuôi,…” – Tuấn Anh nói.

Chia sẻ với chúng tôi, Tuấn Anh nói rằng đối với thơ, không nên diễn xuôi thơ, chỉ trình bày một cách “sống sượng” ý của các câu thơ mà tước hết giá trị thẩm mĩ của tác phẩm trên cả hai phương diện nghệ thuật và nội dung. Đối với các tác phẩm truyện, các em cũng cần tránh việc đi tóm tắt lại tác phẩm đó trong toàn bộ quá trình làm bài thi mà không quan tâm đến tư tưởng chủ đạo/thông điệp nhân văn/bài học ý nghĩa mà tác giả đã “cài cắm” vào trong tác phẩm.

“Không có bất cứ một thang đo cố định nào cho một bài văn hoàn hảo nhưng chí ít thì một bài nghị luận văn học tốt là một bài viết mà ở đó các em biết cách vận dụng các kiến thức đã được trang bị một cách khéo léo, các em biết cách triển khai các kiến thức đó bằng các thao tác lập luận sáng rõ và tư duy giải quyết yêu cầu của đề bài một cách mạch lạc”, Tuấn Anh nói.

Những lưu ý khi làm bài

Tuấn Anh khuyên thí sinh song song với việc ôn luyện kiến thức, các sĩ tử cần luyện đề thật nhiều. Các em nên tham khảo đề trên hệ thống các diễn đàn, lựa chọn đề thi thử của các trung tâm, các trường lớn có uy tín, đặc biệt nên tham khảo các đề thi của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Theo Tuấn Anh, sĩ tử cần xác định rõ đề và phân bổ thời gian làm bài hợp lý để đạt điểm cao môn Ngữ văn. Ảnh NVCC.

Trong quá trình luyện đề, các sĩ tử nên cố gắng rèn luyện kỹ năng xử lý câu hỏi; hãy dành thời gian để đọc kĩ đề, vạch ý ra nháp trước khi viết vào bài thi để định hình cấu trúc bài làm của mình; làm đến phần nào gạch ý ra nháp phần đó; trong quá trình viết nếu nảy ra những ý hay, hãy tốc ký ngắn gọn vào nháp. Dựa vào số điểm từng phần của đề thi và phân bố thời gian hợp lý. Viết đúng trọng tâm yêu cầu của đề, tránh lan man, dài dòng. Sau khi viết xong, hãy đọc lại bài làm của mình để có thể chỉnh sửa kịp thời nếu cần thiết.