Hen suyễn là một bệnh viêm mạn tính của đường thở. Bệnh do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó là do cơ địa của chính người bệnh. Bệnh có yếu tố di truyền, cơ địa dị ứng. Ngoài ra, còn có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen như béo phì, suy dinh dưỡng, sinh non…
Nguyên nhân tiếp theo dẫn đến tình trạng hen suyễn ở trẻ là do yếu tố môi trường. Các dị nguyên (chất gây dị ứng) trong nhà (bụi nhà, mạt, lông thú, gián, nấm mốc…), dị nguyên ngoài nhà (bụi, phấn hoa, nấm mốc, hóa chất…), nhiễm trùng, khói thuốc lá, ô nhiễm môi trường không khí… sẽ dẫn đến tình trạng hen suyễn ở trẻ.
Như vậy, để hạn chế nguy cơ hen suyễn, cần tránh xa và loại bỏ các yếu tố nguy cơ trong môi trường kể trên.
Dấu hiệu nghi ngờ trẻ mắc hen suyễn
Khi trẻ có các biểu hiện như:
– Trẻ ho tái đi tái lại nhiều lần, nhất là khi chỉ xuất hiện hay trở nặng hơn về ban đêm.
– Trẻ khò khè, cơn khó thở tái phát.
– Tình trạng khò khè, khó thở xuất hiện hay nặng hơn khi trẻ tiếp xúc với các yếu tố nào đó (còn gọi là yếu tố khởi phát) như thay đổi thời tiết, thức ăn…
Cha mẹ khi nghi ngờ trẻ mắc hen suyễn thì cần cho trẻ tới cơ sở y tế để khám. Thông thường sẽ dễ chẩn đoán khi trẻ đang trong cơn suyễn. Còn khi ngoài cơn, có thể đo hô hấp ký để chẩn đoán khi trẻ từ 6 tuổi trở lên.
Khi trẻ mắc hen suyễn nếu không được điều trị đúng mức có thể sẽ dẫn đến nhiều hậu quả xấu:
– Trẻ thường xuyên lên cơn suyễn và mỗi khi trẻ lên cơn thì có thể sẽ đối diện với nguy cơ tử vong.
– Suy hô hấp mạn và suy tim mạn nếu diễn tiến quá nhiều năm mà không được điều trị.
– Ảnh hưởng đến phát triển thể chất: Suy dinh dưỡng, biến dạng lồng ngực.
– Ảnh hưởng đến phát triển tinh thần: Tâm lý mặc cảm, học kém do trẻ phải nghỉ học thường xuyên.
– Tốn kém thời gian, tiền bạc, ảnh hưởng đến công ăn việc làm của cha mẹ.
Hen suyễn là bệnh hô hấp mạn tính thường gặp ở trẻ. Ảnh minh hoạ.
Cách phát hiện khi trẻ bắt đầu có biểu hiện lên cơn hen suyễn
Trẻ có biểu hiện báo trước khi xuất hiện cơn hen như: Hắt hơi, nhảy mũi, ngứa mắt mũi, nổi mề đay…
Khi lên cơn hen trẻ có biểu hiện: Ho, khò khè, khó thở ở nhiều mức độ khác nhau (thở ra khó khăn, kéo dài, thở nhanh hay co lõm lồng ngực).
Đối với trẻ đã từng được khám và chẩn đoán hen suyễn, cha mẹ cần cho trẻ dùng thuốc cắt cơn tác dụng nhanh (dưới dạng hít hay xông). Cần tránh cho trẻ uống thuốc cắt cơn, vì các loại thuốc uống có tác dụng yếu và chậm hơn nhiều. Nếu không có điều kiện dùng thuốc cắt cơn, nên nhanh chóng đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được cắt cơn kịp thời.
– Cha mẹ cần lưu ý cần cho trẻ đi cấp cứu ngay khi trẻ có 1 trong những dấu hiệu sau:
– Khi dùng thuốc cắt cơn mà trẻ vẫn không bớt khó thở hay chỉ giảm tạm thời.
– Trẻ nói năng khó nhọc: Không thể nói thành câu liên tục.
– Trẻ khó thở nhiều, phải ngồi thở, co kéo vùng quanh xương sườn và vùng cổ.
– Cánh mũi phập phồng.
– Tím tái (đây là dấu hiệu rất nguy kịch).
Khi trẻ bị hen suyễn, cha mẹ cần chú ý đến các yếu tố có thể làm khởi phát cơn hen như:
– Không để thú vật (chó, mèo…) trong nhà, nên diệt gián thường xuyên.
– Không hút thuốc lá trong nhà và ở nơi gần trẻ.
– Không để những chất nặng mùi trong nhà.
– Tránh dùng các loại thuốc xịt như nước hoa xịt phòng , thuốc xịt muỗi, côn trùng .
– Tránh nhang khói.
Nơi ngủ của trẻ cần được dọn dẹp sạch sẽ, ngăn nắp, không nên trải thảm. Thường xuyên giặt khăn trải giường và chăn màn bằng nước nóng, phơi khô ngoài nắng. Không nên cho trẻ chơi thú nhồi bông, cũng như không cho thú vật vào nơi trẻ ngủ.
Dùng cửa sổ (đóng hay mở) để duy trì không khí sạch và trong lành.
Tuy hen là một bệnh không thể trị dứt điểm, nhưng có thể kiểm soát tốt được. Phòng ngừa hen sẽ giúp cho trẻ giảm hoặc không còn lên cơn hen, trẻ có thể sinh hoạt, học tập, vui chơi bình thường.
Cần làm gì để phòng ngừa hen suyễn ở trẻ?
– Tránh xa những nguyên nhân khởi phát cơn hen.
– Sử dụng thuốc phòng ngừa lâu dài.
Thuốc phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay là những thuốc kháng viêm dùng dưới dạng hít, cũng rất an toàn và không hề gây nghiện. Thời gian dùng thuốc phải đủ dài (thường nhiều tháng) để có đủ khả năng cải thiện được tình trạng viêm đường thở.
Vì vậy, cha mẹ không nên quá lo lắng và cần phải cho trẻ tuân thủ đúng hướng dẫn của thầy thuốc, tái khám đúng hẹn và không bao giờ được tự ý ngưng thuốc, ngay cả khi trẻ có vẻ đã tốt hơn.
BS. Trần Anh Tuấn
