Có thể thấy, những người xuất sắc không bao giờ ngừng học hỏi, thử thách và hoàn thiện, đây chính là chìa khóa thành công. Đặc biệt một số thời kỳ trưởng thành có thể ảnh hưởng đến sự xuất sắc của trẻ, nếu bỏ lỡ giai đoạn rèn luyện tốt nhất thì trẻ sẽ thiệt thòi.

Có 4 giai đoạn sau đây có ý nghĩa rất lớn đối với việc học tập, phát triển và thậm chí cả định hướng cuộc sống của trẻ:

Ảnh minh họa

Giai đoạn đầu tiên: 0 đến 3 tuổi – Chăm sóc tinh thần

Chúng ta hãy thử nghĩ xem, từ khi sinh ra, trẻ em sống phần lớn cuộc đời ở đâu? Trước khi đến trường có gia đình, sau khi đi học có trường học, hai nơi này cũng là môi trường sống chính quyết định sự phát triển năng lực của trẻ. Đặc biệt là việc “nuôi dưỡng tình cảm” ở giai đoạn đầu quyết định trực tiếp đến nhân cách tương lai của trẻ.

Nếu chúng ta không chú ý đến việc nuôi dạy con cái về mặt cảm xúc ngay từ khi còn nhỏ và để chúng sống trong môi trường sợ hãi, lo lắng, thiếu tình yêu thương thì sẽ khiến trẻ cảm thấy tồi tệ. Sự phản kháng, nổi loạn là những biểu hiện của trẻ khi lớn lên.

Vậy cha mẹ cần chú ý điều gì trong giai đoạn giáo dục tình cảm này?

Trước hết, cần thiết lập sự hỗ trợ về mặt tinh thần khi trẻ từ 0 đến 3 tuổi, lúc trẻ cần sự bầu bạn của cha mẹ nhất, hãy luôn giữ con bên mình nhiều nhất có thể. Thứ hai, nên rèn luyện thói quen trò chuyện với trẻ ngay từ khi còn nhỏ, dù là bập bẹ hay nói ngọng, hãy kiên nhẫn nói với con nhiều hơn. Cuối cùng, hãy lắng nghe cẩn thận, phản hồi và giúp con bạn thoát ra khỏi tâm trạng khó chịu.

Giai đoạn thứ hai: 3 đến 6 tuổi – Phát triển tính cách

Về việc phát triển nhân cách của trẻ cũng giống như việc nuôi dạy trẻ về mặt cảm xúc, nếu ở giai đoạn nền tảng cơ bản nhất trẻ được nuôi dưỡng tốt thì con đường sau này sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.

Nghiên cứu tâm lý học của Adlerian từng phát hiện ra rằng tính cách của một đứa trẻ về cơ bản được hình thành từ năm 6 tuổi. Ngoài yếu tố di truyền, trải nghiệm trưởng thành, gia đình gốc và sự giáo dục của cha mẹ là những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách. Nói cách khác, giai đoạn trước 6 tuổi là giai đoạn quan trọng trong sự phát triển nhân cách của trẻ.

Trong số đó, trẻ từ 0 đến 3 tuổi chủ yếu chịu trách nhiệm về cảm giác an toàn do việc nuôi dưỡng tình cảm mang lại, còn trẻ từ 3 đến 6 tuổi chủ yếu chịu trách nhiệm về sự phát triển tính cách, kỹ năng ngôn ngữ và hiểu biết.

Vậy cha mẹ cần làm gì để phát triển nhân cách cho con trước khi trẻ 6 tuổi? Trước hết, bạn có thể cải thiện khả năng tổ chức ngôn ngữ và hiểu biết của trẻ bằng cách kể chuyện hoặc đọc sách. Thứ hai, hãy duy trì thói quen giao tiếp tốt với con cái, kịp thời sửa chữa những cảm xúc tiêu cực của con bạn và tự điều tiết cảm xúc của chính bạn.

Cuối cùng, hãy cố gắng bao dung khi giao tiếp với con cái. Cha mẹ là tấm gương cho sự trưởng thành của con, bạn dùng tính cách nào để hòa hợp với con thì con bạn sẽ dùng tính cách đó để học tập và trưởng thành.

Giai đoạn thứ ba: 6 đến 12 tuổi – Phát triển khả năng

Việc học tốt đến từ một thái độ tốt. 6 đến 12 tuổi là giai đoạn đặc biệt để bồi dưỡng năng lực học tập của trẻ. Nếu giúp trẻ phát triển khả năng này trong suốt 6 năm học tiểu học, trẻ sẽ bớt lo lắng hơn rất nhiều khi bước vào cấp trung học cơ sở, có tính tự giác và lập kế hoạch học tập tốt hơn.

Vậy làm thế nào cha mẹ có thể giúp con phát triển tốt khả năng học tập ở bậc tiểu học? Đầu tiên, hãy để trẻ tự làm chủ và lên kế hoạch thời gian làm bài tập về nhà theo tiến độ của riêng mình. Thứ hai, đừng làm phiền khi trẻ đang làm bài tập về nhà, nếu có thắc mắc hãy đợi cho đến khi trẻ làm xong rồi mới lên tiếng. Cuối cùng, hãy khen ngợi sự tiến bộ của con bạn để con tự tin hơn.

Giai đoạn thứ tư: 12+ – Giáo dục tôn trọng

Trẻ trên 12 tuổi đã bước vào tuổi dậy thì. Trẻ ở giai đoạn này sẽ có khái niệm rõ ràng hơn về sự phát triển bản thân, một số trẻ có tính tự chủ cao sẽ phản bác ý kiến của cha mẹ và có biểu hiện chống đối, nổi loạn rõ ràng. Bản chất nổi loạn của tuổi thiếu niên thực chất là dấu hiệu cho thấy trẻ đã trưởng thành.

Khi trẻ cảm thấy mình có khả năng làm tốt việc gì đó, chúng sẽ chú ý hơn đến việc phát triển quan điểm về bản thân, khiến trẻ háo hức được công nhận hơn. Lúc này, khoảng cách giữa chúng và cha mẹ có thể rời xa do cách diễn đạt ngôn ngữ và quan niệm khác nhau.

Đừng chú ý quá nhiều đến các chi tiết trong cuộc sống của trẻ vị thành niên, chẳng hạn như việc chúng đánh răng, rửa mặt, ngủ hay làm bài tập về nhà… Không ai muốn bị nhìn chằm chằm như tội phạm suốt ngày, và trẻ em cũng vậy. Ngay cả khi trẻ hiểu rằng có những thiếu sót trong hành vi của mình, chúng vẫn không muốn bị chỉ trích.

Vì vậy, hòa hợp với trẻ giai đoạn này hơn hết là phải tôn trọng trẻ đủ mức trong giáo dục. Đó là cho phép trẻ có nhiều không gian hơn để suy nghĩ độc lập và trải nghiệm sự trưởng thành.

Trong đó, một điểm rất quan trọng là chúng ta có thể chỉ ra những khuyết điểm của trẻ nhưng phải để trẻ tự mình phát hiện ra. Ví dụ, hãy hỏi thêm một số câu hỏi và để trẻ tự suy nghĩ: “Con có nghĩ rằng điều này sẽ có bất kỳ tác dụng phụ nào không?”; “Con nghĩ vấn đề này có thể làm được gì nữa?”; “Con nên làm gì nếu thấy lựa chọn của mình là sai?”. Hãy để trẻ tư duy bằng nhiều câu hỏi hơn, khám phá bằng chính kiến của mình, chỉ khi được tôn trọng đủ thì trẻ mới có thể phát triển tốt hơn mỗi ngày.