Đội ngũ Truyền thông của Di tích Nhà Tù Hoả Lò: …

“Xin chào! Thật sự chúng tôi và các bạn khán giả đều rất tò mò về các bạn. Các bạn có thể giới thiệu về team mình được không?”

“Xin chào anh Trung Anh, anh Việt Anh và tất cả mọi người. Chúng mình là đội ngũ truyền thông của Di tích Nhà tù Hỏa Lò”

“… Chỉ vậy thôi hả?”

“Dạ, chỉ vậy thôi ạ” (cười)

Buổi dẫn-tour-kiêm-phỏng-vấn đặc biệt của đội truyền thông Hỏa Lò và 1977 Vlog đã bắt đầu như thế. Hẳn nhiên, với rất nhiều sự tò mò và háo hức về những người đứng sau hàng loạt bài đăng viral khủng khiếp của fanpage Di tích Nhà tù Hỏa Lò, chúng tôi đã khựng lại một nhịp trước lời tự giới thiệu hết sức… tối giản này. Rốt cuộc họ là ai? Họ 20 tuổi, hay đã 40 tuổi? Họ hướng nội hay hướng ngoại, ngoài đời có hài như trên mạng? Tại sao đến nay vẫn chưa ai đứng ra nhận mình là thành viên của đội truyền thông cho Hỏa Lò – một thành tích quá xứng đáng để flex? Rất nhiều thắc mắc mà ai cũng đều muốn hỏi cho kỳ được thì thôi!

Nhưng rồi khi cuộc trò chuyện tiếp tục diễn ra, có vẻ như việc họ là ai bỗng dưng không còn quan trọng đến thế nữa. Họ trẻ tuổi hay lớn tuổi có thật sự quan trọng không, khi tâm hồn họ đủ trẻ trung để dám làm mới, dám khác biệt ở một lĩnh vực không ai ngờ tới: Lịch Sử? Danh tính cá nhân của họ có thật sự quan trọng không, khi mục đích cuối cùng của những nội dung sáng tạo ấy là để làm ấm thêm tình yêu và lan tỏa mạnh mẽ hơn niềm tự hào của bao thế hệ người Việt Nam về lịch sử? Đến đây, câu hỏi “họ là ai?” thật ra không quan trọng bằng câu hỏi: Những người trẻ này đã trở thành niềm cảm hứng về sự tiếp nối thế hệ như thế nào, khi họ dám kể câu chuyện lịch sử theo một cách khác – nhưng vẫn đầy hiểu biết và tình yêu?

Cơ duyên trở thành đội ngũ truyền thông cho Hỏa Lò đã bắt đầu như thế nào?

Tôi sẽ tóm gọn trong một câu: Những con người thuộc nhiều thế hệ, nhưng cùng chung mục tiêu, cùng chung tầm nhìn, đã tìm thấy nhau.

Bằng cách này hay cách khác, chúng tôi có dịp gặp gỡ với những người đã gắn bó rất lâu với Hỏa Lò. Năm năm. Mười năm. Hai mươi năm. Chúng tôi được truyền cảm hứng bởi tâm huyết và tình yêu của họ với Hỏa Lò. Và khi thật sự trở thành một phần của nơi này, chúng tôi càng vững tâm: Mình biết ơn và tự nguyện cống hiến cho Hỏa Lò.

Hóa ra các bạn đã quen biết nhau từ trước? Ai là người đã kết nối các bạn?

Mọi người: Chính là chàng trai trẻ nhất ở đây!

Chàng-trai-trẻ-nhất: Nói điều này được không nhỉ, thật ra năm người chúng tôi vốn là… bạn nhậu (cười). Tôi thấy mọi người ở đây ai cũng rất giỏi, nhưng mọi người… khổ quá, ai cũng làm đủ thứ việc trên đời mà vẫn chưa thể phát huy hết khả năng. Nên tôi quyết định kéo tất cả vào cùng làm nội dung cho Hỏa Lò.

Trước khi làm truyền thông cho Hỏa Lò, các bạn có phải những người đọc Sử, quan tâm đến Sử và yêu Sử rất nhiều? Tình yêu và hiểu biết về lịch sử có phải điều kiện cần để làm công việc này?

Trong nhóm có một bạn học khối C, vốn được tiếp xúc với bề dày kiến thức về lịch sử khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Khi trở thành một phần của đội ngũ truyền thông cho Hỏa Lò, những kiến thức ấy lại càng được phát huy và tình yêu cũng như niềm tự hào dành cho sử Việt càng tăng lên gấp bội. Ở đây cũng có những người trước đây ít đọc Sử, càng không dám tự nhận là “yêu Sử rất nhiều”. Phải đến khi trở thành đội ngũ truyền thông cho Hỏa Lò, chúng tôi mới có cơ hội tìm hiểu nhiều hơn những câu chuyện lịch sử cả hào hùng lẫn đau thương của đất nước. Chúng tôi đọc trước hết vì yêu cầu công việc, nhưng càng đọc lại càng xúc động. Lần đầu tiên tới thăm Hỏa Lò, chúng tôi khóc từ đầu đến cuối.

Chúng tôi may mắn có dịp được gặp gỡ những nhân chứng lịch sử, lắng nghe những hồi ức có thật thời chiến. Có những câu chuyện đã khiến chúng tôi rơi nước mắt. Câu chuyện của những người tù chính trị bất chấp tất cả để truyền cho nhau tinh thần cách mạng quật cường, trở thành người thầy, người trò cách mạng của nhau; không màng hiểm nguy để tiếp tế cho nhau chút cơm khô, nước vét; quyết không đầu hàng trước những đòn roi, tra tấn khốc liệt của kẻ thù. Câu chuyện vượt ngục đầy anh dũng của những người chiến sĩ cách mạng vượt lên hoàn cảnh khiến chúng tôi vừa thương xót, vừa tự hào.

Vậy nên chúng tôi nghĩ rằng, để làm công việc này, kiến thức và hiểu biết về sử Việt quả đúng là điều kiện cần. Nhưng tình yêu lịch sử là điều kiện đủ; thiếu đi thì không được.

Bố mẹ các bạn có biết con mình đang làm truyền thông cho một di tích lịch sử? Là những người thuộc thế hệ đi trước, họ cảm nhận như thế nào về những nội dung các bạn sản xuất?

Có chứ! Gia đình chúng tôi đều biết cả, lâu lâu lại gửi ảnh meme trên fanpage Hỏa Lò cho con: “Con ơi, ảnh này nghĩa là gì thế?”. Có những bố mẹ ở rất xa Hà Nội, nhưng thi thoảng lại xuống thăm di tích và “tiện thể” thăm con, thậm chí còn tổ chức chương trình để cán bộ nhân viên cơ quan mình tham quan Hỏa Lò. Lần nào gọi điện bố mẹ cũng hỏi: “Đợt này rảnh không? Dẫn bố mẹ và các chú dì xuống Hỏa Lò chơi?”. Có mẹ còn… dùng nick clone comment dưới bài đăng để động viên con nữa. Chúng tôi đều may mắn có được sự ủng hộ từ gia đình, cũng cảm nhận được niềm tự hào của các bậc phụ huynh khi con em mình đang làm công việc truyền thông cho Di tích Nhà tù Hỏa Lò.

Sau những nội dung được thực hiện, các bạn có nghĩ rằng thế hệ lớn tuổi đã thay đổi cách nhìn về một di tích lịch sử lâu đời?

Có người từng hỏi chúng tôi: Các bạn có sợ người lớn thấy tiêu cực về những nội dung quá táo bạo và trẻ trung? Chúng tôi có chứ: có sợ, có lo, có cãi nhau vì bất đồng. Tất cả những cái “có” ấy đều hướng về một mục tiêu duy nhất: Lan tỏa tình yêu nước và lòng biết ơn với những giá trị lịch sử dân tộc đến đông đảo cộng đồng. Chúng tôi may mắn vì rất nhiều bạn trẻ ủng hộ và tiếp sức cùng chúng tôi mang thông điệp này đến với nhiều người, nhiều thế hệ hơn nữa. Nhờ vậy mà chúng tôi càng thêm tin tưởng rằng thế hệ lớn tuổi sẽ trở thành chỗ dựa vững chãi, thay vì sợ rằng họ sẽ đánh giá, phán xét hay có cái nhìn tiêu cực về nội dung của Hỏa Lò.

Đã bao giờ các bạn đi ăn, đi uống và tình cờ nghe thấy người khác nói về nội dung mình làm? Bên cạnh những lời khen (tất nhiên rồi!), các bạn đã từng… bị chê?

Vế 1: Có chứ, chắc chắn rồi! Còn vế 2: Trộm vía, trong số 5 người ngồi đây, chưa ai từng nghe thấy lời chê bao giờ. Lần nào đi ra ngoài mà thoáng nghe thấy ai đó nói gì tới “Hỏa Lò” là tai đứa nào đứa nấy tự động dỏng lên nghe xem người ta nói gì, có… chê không.

Có một lần chúng tôi bay cùng bạn nữ chính trong bộ ảnh Trung thu – cũng là một người bạn thân của cả nhóm. Đang lơ ngơ ở sân bay thì có người nhận ra bạn ấy, chạy ra hỏi “có phải bạn là nữ chính trong bộ ảnh Trung thu của Hỏa Lò không?”. Bỗng dưng cả đám hướng nội ngang, thế là mạnh ai nấy… chạy.

Sự chú ý mà chúng tôi mong muốn tạo ra là sự chú ý hướng về Hỏa Lò. Chúng tôi chỉ đơn thuần là những nhân viên đang cố gắng làm công việc của mình tốt nhất có thể. Lần nào đăng bài xong chúng tôi cũng ôm điện thoại đọc hết comment. Ai share bài chúng tôi cũng vào xem, đọc cả comment dưới bài share của người ta nữa. Từ ngày đầu tiên cầm page đến tận bây giờ, chúng tôi vẫn duy trì thói quen này. Ngoài niềm vui vì fanpage Hỏa Lò được lan tỏa mạnh mẽ, chúng tôi cũng rất biết ơn tất cả những người đang từng ngày cống hiến, làm nên Hỏa Lò và tôn trọng những giá trị của Hỏa Lò.

Đâu là câu hỏi mà đội ngũ Hỏa Lò nhận được nhiều nhất?

“Đêm Thiêng Liêng còn chỗ không?”

Câu hỏi này đến từ các bạn nhiều hơn hay khán giả nhiều hơn?

Ban nãy trong lúc chúng tôi chờ ekip setup để quay mà còn có người hỏi nữa này.

Vậy tôi xin phép được hỏi các bạn một câu: “Đêm Thiêng Liêng còn chỗ không?”

Dạ, còn anh ạ. Anh vui lòng kiểm tra tin nhắn để biết thêm chi tiết ạ!

Hơn một năm qua, đội ngũ Hỏa Lò liên tục được “điểm mặt đặt tên” là đội ngũ làm nội dung đỉnh nhất mạng xã hội. Cảm xúc của các bạn với “danh hiệu” này là gì?

Chúng tôi thích lắm! (cười). Nhưng điều khiến chúng tôi vui hơn cả là việc Di tích Hỏa Lò nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng ở mọi thế hệ, hơn là niềm vui vì bản thân được tung hô và tưởng thưởng.

Và đó cũng là lý do các bạn muốn giấu mặt?

Đúng vậy, chúng tôi giấu mặt không phải vì… concept truyền thông bí ẩn, cũng không vì một lý do nào đó đặc biệt. Vẫn là câu nói ấy: Chúng tôi chỉ đơn thuần muốn hướng mọi sự quan tâm và thảo luận về Hỏa Lò, hơn là hướng về những người đang làm truyền thông cho di tích.

Tôi nghe được một tin đồn: Đội ngũ truyền thông của Hỏa Lò “già đầu” lắm, toàn 7x – 8x thôi. Các bạn muốn phản biện chứ?

Dạ không (cười). Hãy tin vào lời đồn, mọi người nhé!

Chà, xem ra các bạn vẫn muốn giữ bí mật về mình nhiều nhất có thể.

Tôi thì lại hay được nghe một câu khác: Ở Việt Nam, tin đồn thường là… tin thật. Điều bạn nói ở trên thật ra không sai lệch quá nhiều đâu. Về tuổi tác, chúng tôi quả thật không “Gen Z” đến thế. Nhưng chúng tôi cũng không bao giờ nghĩ mình già. “Thanh xuân không nằm ở tuổi tác”, chúng tôi có 40 tuổi thật thì tâm hồn vẫn phơi phới trẻ trung thôi. Và thật tình thì việc dán nhãn “tôi là ai” không quan trọng đến thế. Quan trọng là chất lượng sản phẩm mình làm ra.

Tôi thì thấy cách nói chuyện và phong thái của các bạn quả là “Gen Z” đấy chứ! Lại nhân nói về Gen Z, người ta thường nhắc đến một thế hệ bất tuân theo quy tắc. Nhưng Gen Z còn là một thế hệ đầy tự hào và đáng khâm phục. Là cầu nối giữa những giá trị lịch sử văn hiến lâu đời và nguồn năng lượng trẻ, các bạn thực hiện sứ mệnh ấy ra sao?

Chúng tôi không muốn, và cũng không thể, dán nhãn Gen Z là thế này hay thế kia. Chúng tôi tôn trọng sự đa dạng của tất cả mọi người.

Tôi không biết nếu gọi những điều đội ngũ truyền thông Hỏa Lò đang làm là “sứ mệnh” thì có… lớn lao quá không? Chúng tôi cũng không dám nhận mình là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa lịch sử và người trẻ. Chúng tôi chỉ hy vọng các bạn trẻ cũng yêu lịch sử, nhận thức được giá trị thực sự của di tích, từ đó thêm biết ơn và yêu nước như cách chúng tôi đã từng yêu, đang yêu và sẽ yêu. Đó là điều đáng giá nhất với chúng tôi rồi.

Sự viral của Di tích Nhà tù Hỏa Lò là một thành công đáng nể, vì các bạn đã làm được một điều mà rất nhiều thế hệ đi trước chưa làm được. Sau sự thành công của Đêm Thiêng Liêng, rất nhiều di tích khác cũng triển khai mô hình tương tự. Nhìn lại hành trình của mình, cảm xúc của các bạn là gì?

Sự viral của Di tích Nhà tù Hỏa Lò là một thành công đáng nể, vì các bạn đã làm được một điều mà rất nhiều thế hệ đi trước chưa làm được. Sau sự thành công của Đêm Thiêng Liêng, rất nhiều di tích khác cũng triển khai mô hình tương tự. Nhìn lại hành trình của mình, cảm xúc của các bạn là gì?

Và điều tự hào nhất là…?

Từ khi làm việc tại Hỏa Lò và thực hiện các chương trình, chúng tôi có nhiều cơ hội gặp gỡ các bậc lão thành cách mạng và các bác cựu tù chính trị. Biết mấy đứa đang làm truyền thông cho di tích, các bác quan tâm hỏi han nhiều lắm. Mà điều tự hào hơn cả là, giờ đây cảm xúc của các bác khi tới thăm Hỏa Lò là niềm vui và sự tự hào chứ không còn là nỗi đau khắc nghiệt.

Trên hành trình này, chúng tôi cũng tự hào khi được làm việc với nhau, với các anh chị, cô bác cán bộ công nhân viên của di tích. Nói điều này nghe có vẻ… hơi sến, nhưng nếu chỉ có một mình, chúng tôi chắc chắn không thể nào đi được đến tận đây. Tất cả đều chung sức đồng lòng để các sản phẩm, dịch vụ của di tích – đặc biệt là Đêm Thiêng Liêng – được biết đến nhiều hơn.

Việc Đêm Thiêng Liêng được đón nhận đến vậy cũng là một niềm tự hào lớn, thậm chí còn lớn hơn so với việc fanpage của Hỏa Lò viral. Trên mạng xã hội, chúng tôi khai thác nội dung dưới rất nhiều góc nhìn: có những câu chuyện xúc động, có những thông tin về di tích, có những kiến thức lịch sử, có những nội dung hài hước. Tuy nhiên, riêng với Đêm Thiêng Liêng, chúng tôi muốn gói trọn cảm xúc của khán giả trong hai tiếng “thiêng liêng”. Toàn bộ ekip của chương trình – từ ban tổ chức, đội ngũ truyền thông, tới đội hậu cần, đội diễn viên – đều làm việc cật lực, nâng lên đặt xuống từng chi tiết cốt sao mang vào đêm diễn những hoạt cảnh đáng giá nhất. Tất cả là để khán giả được chứng kiến, trải nghiệm những ký ức có thật nơi ngục tù. Khó đến mấy cũng phải làm bằng được.

“Một bản nhạc có nhanh có chậm

Có cao trào, có sâu lắng

Có vui vẻ, có đau thương

Một đêm tuyệt vời!”

(Cảm nhận của một du khách sau khi tham gia Đêm Thiêng liêng 3 – Lửa Thanh Xuân)

Là những người trẻ, các bạn có gặp bất kỳ khó khăn nào khi tham gia xây dựng chương trình Đêm Thiêng Liêng?

Chúng tôi hiểu rằng sự hiểu biết và gắn bó của chúng tôi với Hỏa Lò không thể sâu sắc bằng những cô chú, anh chị đã làm việc ở đây hàng chục năm. Hỏa Lò có những giá trị nào cần được khai thác sâu hơn? Tại Hỏa Lò, điều gì được xem là nhạy cảm? Chúng tôi vừa làm vừa học hỏi. Đúng là chúng tôi đã đề xuất nhiều ý tưởng rất đột phá và sáng tạo từ góc nhìn người trẻ, nhưng có những điều không thật sự phù hợp với Hỏa Lò. Đó là lúc chúng tôi cần góc nhìn chuyên môn của những con người yêu và hiểu Hỏa Lò sâu sắc. Ngược lại, mọi người cũng thường xuyên chia sẻ những thông tin giá trị về Hỏa Lò và sử Việt cho đội truyền thông. Các anh chị đọc rất nhiều sách và bút ký, thấy câu chuyện nào hay là gửi ngay cho chúng tôi đọc tham khảo và tư duy ý tưởng. Vậy mới nói, chúng tôi không phải những người làm sáng tạo duy nhất cho Hỏa Lò. Hành trình sáng tạo ấy có sự chung tay góp sức của tất cả mọi người.

Thành công đưa những nội dung văn hóa – lịch sử đến đại chúng, thu hút một lượng lớn du khách quan tâm đến Di tích Nhà tù Hỏa Lò, biến Hỏa Lò thành một trải nghiệm không thể bỏ qua khi tới Hà Nội. Ở thời điểm hiện tại, các bạn còn thử thách nào cần chinh phục?

Thử thách thì luôn có, nhưng chúng tôi không có một danh sách những gạch đầu dòng cần chinh phục. Chúng tôi sẵn sàng cho những điều sắp đến bằng tâm thế tích cực nhất.

Câu hỏi cuối cùng: Nếu được gửi một lời nhắn tới khán giả, các bạn muốn nói gì?

(Đồng thanh) Đi Hỏa Lò đi!

Ngày hôm nay, có lẽ chúng tôi đã nhắc đến từ “tự hào” quá nhiều lần. Nhưng chúng tôi vẫn muốn được nhắc thêm một lần nữa. Chúng tôi tự hào khi thấy mọi người nói về Hỏa Lò nhiều hơn, khi những buổi Đêm Thiêng Liêng kín khán giả trải nghiệm, khi đọc những dòng cảm nhận của mọi người sau đêm diễn. Chúng tôi không mong cầu gì hơn là mọi người đến tận nơi để cảm nhận những câu chuyện và giá trị của Hỏa Lò, để thêm yêu và trân trọng những ngày tháng lịch sử kiên trung, bất khuất, huy hoàng của dân tộc mình. Hãy cùng chúng tôi lan tỏa tình yêu đất nước và lòng biết ơn theo cách riêng của mình, bạn nhé!