Pixar đã có một giai đoạn khó khăn, dài đằng đẵng 3 năm kể từ khi dịch bệnh nổ ra. Tuy nhiên, điều đó không phải là nhân tố lớn nhất dẫn đến sự lãng quên của “ông lớn” này trên bản đồ hoạt hình thế giới, nhất là trước những DreamWorks, Illumination, hay thậm chí chính Disney. Một xưởng phim sở hữu vô số tượng vàng Oscar trở nên lạc lối, khó tin nhưng đúng là sự thật. Những thất bại của Lightyear hay Turning Red đã khiến Pixar tụt lại phía sau, và cả thế giới đều tiếp tục mỏi mắt trông chờ vào bộ phim mới nhất Elemental – Xứ Sở Các Nguyên Tố.
Elemental có những áp lực lớn: kết màn LHP Cannes 2023, là “ngựa chiến” duy nhất của Pixar trên đường đua giải thưởng năm nay. Elemental cũng đã có khởi đầu hiu quạnh với “cà thối”, doanh thu tuần đầu thấp kỷ lục và nhiều tranh cãi. Tuy nhiên dần dà, Elemental bắt đầu lội ngược dòng khi doanh thu dần tăng và đạt top 1 phòng vé Việt, “cà thối” cũng đã hoá “cà tươi” và được công chúng khen ngợi, yêu thương. Vậy điều thần kì nào đã giúp Elemental nhận được tín hiệu tích cực như thế?
Trở lại với nhân hóa – thế mạnh vốn có của Pixar
Điểm mạnh dễ thấy của Pixar không chỉ ở riêng Elemental mà trong bất cứ dự án nào khác trước đây chính là cách xây dựng thế giới của hãng. Với Elemental, bối cảnh chính diễn ra ở Xứ sở nguyên tố nơi mà 4 “gốc” nguyên thủy theo quan niệm phương Tây là nước, khí, đất và lửa cùng chen chúc nhau sinh sống.
Gọi là chen chúc vì mô hình Xứ sở nguyên tố khá hoành tráng, nhưng vẫn tù túng, nghẹt thở bởi lượng cư dân cực lớn chiếm trọn mọi không gian. Ở đây, khái niệm “nhập cư” được đạo diễn Peter Sohn thể hiện khá tinh ý, nhất là qua các công dân lửa. Trong các nguyên tố, lửa gần như “khắc” với phần còn lại: khiến nước sôi, khiến khí nóng lên, khiến đất khô cằn. Hình tượng công dân lửa bị tách rời, như hoán dụ cho chính những đối tượng thiểu số phải sống quây quần thành cách cộng đồng, tách biệt và hiếm khi được quan tâm bởi đại chúng.
Tuy vậy, Peter Sohn không hoàn toàn đồng tình với điều đó, vì đơn giản anh là đứa con của châu Á. Với quan niệm châu Á, “tương sinh tương khắc” là yếu tố quyết định quan trọng trong thuyết về Ngũ Hành. Lửa có thể bị dập tắt bởi nước, nhưng lửa lớn thì nước cũng “bó tay”. Đạo diễn Elemental muốn dùng chính luận điểm này, kết hợp với “thuyết nguyên tố cơ bản” của phương Tây để làm nên Elemental của riêng mình, nơi mà Lửa cũng hòa hợp với các nguyên tố khác, cũng có thể giao thoa, kết bạn và yêu.
Ngay lúc này đây, sự sáng tạo của Peter Sohn dâng cao lên tột đỉnh, cho thấy anh lựa chọn đúng đắn của Pixar. Trong Elemental có hằng hà sa số những chi tiết ẩn ý, những lối “chơi chữ” thú vị về các nguyên tố. Chẳng hạn như nữ chính tên Ember (than hồng) còn nam chính tên Wade (hành động lội qua sông suối). Hoặc, việc chàng nước Wade có nỗi sợ với miếng bọt biển do lúc nhỏ anh từng bị hút vào đó cả tiếng đồng hồ. Kể cả việc cư dân khí (mây) có thể bay, hay các cư dân đất có bản tính khá ôn hòa, thậm chí nhẹ nhàng và… chậm chạp cũng được thể hiện một cách đáng yêu.
Phim dễ dàng thu hút khán giả nhí bởi sự màu sắc lý thú, qua đó dễ dàng đưa đến những bài học về sự đa dạng, khác biệt hay quá trình trưởng thành về tâm sinh lý thông thường của thanh thiếu niên (dễ “bốc hỏa”, bắt đầu phát triển về lông tóc…) trước khi dẫn dắt người xem đến những câu chuyện lý thú hơn về gia đình hay tình yêu đôi lứa.
Cái kết khác dành cho Romeo và Juliet
Pixar đích thị là đứa trẻ đang lớn. Pixar đã có khoảng thời gian ấu thơ tuyệt đẹp với đồ chơi, côn trùng, với ước mơ bay ra vũ trụ hay trở thành siêu anh hùng. Thế nhưng giờ đây, chính “chàng thanh niên” Pixar lại đang ở ngưỡng tuổi lần đầu biết yêu, lần đầu dám cãi lời cha mẹ và học cách theo đuổi tự do của mình.
Elemental chính là cột mốc quan trọng cho thấy sự thay đổi trở về trạng thái nguyên thủy của Pixar – một thiếu niên nhạy cảm, nhưng cũng là khi Pixar thoát ra khỏi 3 năm lạc lối trước đó để trưởng thành hơn.
Chi tiết này thể hiện ngay ở việc Elemental khai thác mối quan hệ của Ember và Wade làm yếu tố trung tâm. Cả hai trời sinh khắc nhau, thế nhưng lại dần dần say đắm lẫn nhau. Sự khác biệt về thân thế lẫn thân thể khiến cả hai bị thu hút, nhưng cũng là rào cản lớn. Elemental xuất hiện như một phiên bản Romeo Và Juliet thời hiện đại, song Ember và Wade được xây dựng với tư tưởng cấp tiến hơn.
Ember có thể đại diện cho kiểu người con Á Đông yêu thương cha mẹ, song chịu nhiều áp lực về việc kế thừa sản nghiệp gia đình hay tìm tấm chồng “môn đăng hộ đối”. Trong khi đó, Wade như chàng trai trẻ phương Tây phóng khoáng, vô tư và được gia đình “nuôi thả”. Cả hai đến bên nhau và dần hoàn thiện mình, trong đó nỗi khổ của Ember được chính sự bao dung như dòng nước mát của Wade “cảm hóa”. Anh bất chấp để được bên cô đúng như tính cách của mình, đồng thời giúp Ember mạnh dạn bước ra khỏi vùng an toàn để sống cho bản thân.
Mặc cho sự cấm cản của gia đình Ember, hay sự khác biệt, đối chọi nhau muôn đời của nước và lửa, cặp đôi chính Elemental vẫn quyết định sánh bước bên nhau, thậm chí can đảm tiếp xúc thân thể để chứng tỏ tình yêu sẽ chiến thắng tất cả. Phim mang đến đoạn kết tươi đẹp, ý nghĩa đúng với tinh thần của Pixar, cùng với đó là những gia vị quen thuộc về yêu thương bản thân và được sống đúng với chính mình cho dù bạn là ai.
Chấm điểm: 3.5/5
Rõ ràng cốt truyện của Elemental khá “căn bản”, diễn biến theo trục thời gian thông thường và không có bất kì “nút thắt” gây sốc nào. Nhiều chi tiết trong phim cũng chưa thỏa đáng, ví dụ như việc cư dân nước có tri giác vẫn sống cùng các loại hình nước “vô tri” khác như sông suối. Hay việc Wade yêu Ember quá nhanh và vội vã cũng dễ là chủ đề khiến người xem thấy chưa thuyết phục.
Đây chắc chắn là sự hi sinh lớn lao của Pixar, tạo nên sự tranh cãi trái chiều nhưng cần thiết. Pixar sẵn sàng “tự đốt cháy” bản thân thành tro tàn để rồi có thể mạnh mẽ tái sinh về sau, chiêu đãi khán giả lâu năm bằng một câu chuyện xưa như Trái Đất về chàng trai này yêu cô gái nọ bất chấp khác biệt, cùng sự bùng nổ tự do của tuổi trẻ. Thế nhưng cảm xúc, thông điệp đó mới chính là “elemental”, nguyên tố cơ bản từng giúp Pixar vươn mầm thành đỉnh cao.
Elemental đang chiếu tại các rạp trên toàn quốc.
Ảnh: Disney
