Béo phì là một vấn đề sức khỏe trên toàn thế giới đang đạt tỷ lệ phổ biến với 1,6 tỷ đàn ông và phụ nữ được phân loại là thừa cân cùng với 400 triệu người trưởng thành được phân loại là béo phì. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, béo phì được coi là một chứng rối loạn mạn tính. Cân nặng quá mức dẫn đến nhiều hệ lụy không tốt cho sức khỏe và ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh sản, là nguyên nhân gây vô sinh ở cả 2 giới.
1. Béo phì ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nữ giới
Phụ nữ béo phì khó có con.
Phụ nữ có cân nặng quá mức dẫn đến nhiều hệ lụy không tốt cho sức khỏe và ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh sản. Quá trình này phức tạp và đa yếu tố.
Cân nặng dư thừa và mỡ bụng càng lớn thì khó thụ thai càng lớn. Hormon leptin do tế bào mỡ sản xuất cao hơn ở phụ nữ béo phì và nồng độ leptin tăng cao có liên quan đến khả năng sinh sản giảm. Phụ nữ có chỉ số BMI trên 27 gặp khó khăn trong việc thụ thai gấp ba lần so với những phụ nữ khác.
Càng nhiều mỡ bụng thì khả năng kháng insulin càng cao. Điều này có nghĩa là cơ thể sẽ sản xuất nhiều insulin hơn để giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường. Tình trạng kháng insulin cao và béo phì có thể làm tăng hormone androgen.
Làm rối loạn nhịp điệu của chu kỳ kinh nguyệt
Trong những trường hợp như vậy, chu kỳ có thể ngắn. Ngoài ra, có thể có kinh nguyệt ít, chu kỳ kinh nguyệt chậm, kinh nguyệt ra nhiều và kinh nguyệt không đều. Béo phì cũng có thể dẫn đến vô kinh, tức là không có kinh nguyệt.
Làm trầm trọng thêm vấn đề rối loạn buồng trứng đa nang
Rối loạn buồng trứng đa nang là một rối loạn nội tiết tố đa dạng, trong đó chu kỳ không đều, sự hình thành trứng trở nên thất thường và việc thụ thai trở nên khó khăn. Béo phì làm tăng tình trạng kháng insulin và làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn nội tiết tố.
Tăng nguy cơ rối loạn rụng trứng
Quá trình tạo nang trứng hoặc hình thành trứng cũng bị xáo trộn do rối loạn nội tiết tố, do đó làm giảm cơ hội làm tổ và duy trì thai kỳ. Nó còn ảnh hưởng đến chất lượng trứng rụng, từ đó làm giảm cơ hội thụ tinh.
Tăng nguy cơ sảy thai
Có nguy cơ sảy thai cao liên quan đến béo phì, do tình trạng kháng insulin cao, tình trạng tăng tiết androgen và thiếu hormone progesterone.
Giảm kết quả công nghệ hỗ trợ sinh sản và làm tăng các biến chứng thai kỳ
Béo phì ở phụ nữ bất lợi trong việc kích thích buồng trứng sản xuất nhiều trứng. Phụ nữ béo phì cần liều lượng hormone cao hơn và nhiều ngày hơn để kích thích so với những phụ nữ khác; chất lượng trứng cũng bị ảnh hưởng. Nó cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của nội mạc tử cung và khả năng tiếp thu của nó. Cơ hội sinh con sống ở phụ nữ thừa cân thấp hơn so với phụ nữ có chỉ số BMI bình thường.
Biến chứng thai kỳ bao gồm:
Đái tháo đường thai kỳ: Phụ nữ béo phì có nguy cơ cao hơn bị đái tháo đường khi mang thai.
Tăng huyết áp thai kỳ: Phụ nữ béo phì cũng có nguy cơ cao hơn bị tăng huyết áp trong thai kỳ, đây là tình trạng nguy hiểm có thể gây ra biến chứng nguy hiểm đến tính mạng của mẹ và thai nhi.
Các vấn đề hô hấp: Béo phì ở phụ nữ mang thai cũng có nguy cơ bị các vấn đề về hô hấp như ngừng thở khi ngủ.
2. Béo phì và vô sinh nam có liên quan như thế nào?
Có nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa béo phì và vô sinh nam.
Hiện nay ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy béo phì ở nam giới ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản của nam giới, không chỉ làm giảm chất lượng tinh trùng mà còn làm thay đổi cơ bản cấu trúc sinh lý cũng như phân tử của tế bào mầm trong tinh hoàn và thậm chí cả những tinh trùng già hơn.
Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa béo phì và vô sinh nam. Nhiều người ngạc nhiên khi biết rằng nam giới không tránh khỏi ảnh hưởng của cân nặng đến khả năng sinh sản.
Nam giới thừa cân hoặc béo phì cũng có thể khiến các cặp vợ chồng khó thụ thai hơn. Trên thực tế, những người đàn ông chỉ nặng hơn 10kg so với cân nặng lý tưởng có nguy cơ vô sinh nam cao hơn 10%.
Có rất nhiều nghiên cứu khoa học đã xem xét ảnh hưởng của bệnh béo phì ở nam giới đến các đặc tính tiêu chuẩn của tinh trùng do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hướng dẫn, đặc biệt là khả năng chú ý của tinh trùng, khả năng di chuyển của tinh trùng cũng như hình thái tinh trùng.
Chỉ số khối cơ thể (BMI) của đàn ông càng cao thì khả năng có số lượng tinh trùng thấp càng tăng. Nam giới cũng có nhiều khả năng bị giảm chất lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng. Những yếu tố này có thể khiến việc thụ thai trở nên khó khăn hơn, đồng thời chất lượng tinh trùng thấp cũng có thể dẫn đến sảy thai.
Chế độ ăn uống lành mạnh giúp kiểm soát cân nặng và chống béo phì.
Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng trong số những người đàn ông có cân nặng bình thường, 24% có số lượng tinh trùng thấp và 2,6% không có tinh trùng khỏe mạnh. Trong số những người đàn ông thừa cân, 25,6% có số lượng tinh trùng thấp và 4,7% không có tinh trùng khỏe mạnh. Trong số những người đàn ông béo phì, 32,4% có số lượng tinh trùng thấp và 6,9% không có tinh trùng khỏe mạnh.
Các chuyên gia giải thích rằng, thừa cân hoặc béo phì có thể dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố, mối liên hệ giữa béo phì và khả năng sinh sản của nam giới là do mô mỡ có khả năng chuyển đổi nội tiết tố nam testosterone thành nội tiết tố nữ estrogen.
Khi đàn ông có nồng độ estrogen cao hơn bình thường, tinh hoàn sẽ ít có khả năng sản xuất tinh trùng hơn. Và hormone leptin do tế bào mỡ sản xuất có thể làm hỏng tế bào tinh trùng hoặc tế bào sản xuất tinh trùng. Một vấn đề khác ở nam giới béo phì là bìu thường tiếp xúc gần với cơ thể. Ở gần các mô cơ thể xung quanh sẽ làm tăng nhiệt độ của bìu, nhiệt độ cao hơn này có thể làm hỏng tinh trùng hoặc do có nhiều mô mỡ hơn khiến tế bào tinh trùng bị tổn thương.
Béo phì có ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản, vì vậy việc điều chỉnh lối sống là vô cùng quan trọng. Giảm cân 7% trọng lượng cơ thể, tập thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải trong 60 phút ít nhất 5 ngày mỗi tuần (trung bình) và chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh được khuyến khích để cải thiện khả năng sinh sản.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Béo phì tiền mãn kinh, nguy cơ chị em rất dễ mắc phải.
ThS. BS Lê Quang Dương
